RYS HISTORYCZNY SZKOŁY I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO IM. STANISŁAWA STASZICA W LUBLINIE

Historia szkoły to dzieje społeczności uczniowskiej, jej pracowników, a także budynków, w których się mieściła. Składają się na nią dwie główne tradycje: starsza, wywodząca się z powstałego w 1586 r. kolegium jezuickiego i młodsza, z utworzonej w 1906 r. 8 – klasowej Prywatnej Szkoły Filologicznej im. Staszica.

KOLEGIUM NA KORCACH

Idea sprowadzenia jezuitów do Lublina wyszła od kaznodziei, rektora uniwersytetu wileńskiego ks. Piotra Skargi. Jezuici przybyli do Lublina 1 września 1581 r., jednymi z pierwszych byli ks. Szymon Wysocki i pierwszy rektor kolegium ks. Stanisław Warszewicki.

Ks. Stanisław Warszewicki (ok. 1530 – 1591r.)

Urodzony w Warszewicach , studiował w Akademii Krakowskiej, w Wittenberdze i Padwie, tam zdobył gruntowne wykształcenie humanistyczne. Około 1560 r. przyjął święcenia kapłańskie i został jezuitą. Współtworzył kolegium jezuickie w Wilnie, przekształcone w Akademię Wileńską. Z inicjatywy papieża i Anny Jagiellonki przebywał z misją w Szwecji, gdzie był spowiednikiem królowej Katarzyny Jagiellonki i wychowawcą jej syna przyszłego króla Polski Zygmunta III Wazy. Tłumacz literatury starożytnej i religijnej. Po powrocie do kraju zajął się organizowaniem budowy i prowadzeniem kolegium jezuickiego w Lublinie.

Dzięki wsparciu możnych protektorów, między innymi wielkiego chorążego koronnego Bernarda Maciejowskiego, kasztelana lubelskiego Mikołaja Zebrzydowskiego i wojewody bełskiego Andrzeja Tęczyńskiego, udało się zakonowi uzyskać przywileje królewskie, pozwalające na wkroczenie poza pierścień murów średniowiecznych na tak zwane Korce, gdzie w XVII w. znajdowało się centrum handlowe Lublina.

Początkowo jezuici wykorzystywali kamienicę Tęczyńskich, połączoną następnie z dwiema sąsiednimi, które po przebudowie utworzyły północną ścianę kolegium. Istniały cztery projekty budowy kolegium: Brizia z 1585 r., Christianego z 1586 r., Hintza z 1608 i Briana z 1620 roku. Do końca XVI w. na placu w linii murów średniowiecznych stanął budynek klasztorny, natomiast już po ich zewnętrznej stronie rozpoczęto budowę kościoła i kolegium. Do połowy XVII w. według projektu Briana wybudowano południowo – zachodnią część gmachu. Budowla ostatecznie składała się z czterech skrzydeł zamykających wewnętrzny dziedziniec, skrzydło zachodnie było jednokondygnacyjne, pozostałe dwukondygnacyjne. W 1752 r. w wyniku pożaru kolegium zostało częściowo zniszczone i wkrótce odbudowane według projektu ks. Franciszka Koźmińskiego, pod kierunkiem budowniczego Jana Zelnera. Kolejny pożar w 1803 r. doprowadził do zniszczeń, które spowodowały konieczność rozbiórki trzech skrzydeł budynku w latach 1815 – 1819. Pozostało północne skrzydło – mieszczące obecnie między innymi dom parafialny. Usunięte rumowisko odsłoniło plac, który po przeznaczeniu kościoła jezuickiego na katedrę, zaczęto nazywać Placem Katedralnym.

Działalność szkolną rozpoczęto jeszcze przed zakończeniem prac budowlanych. Nastąpiło to już w 1586 r. Zajęcia odbywały się prawdopodobnie w kamienicy Tęczyńskich. Po kilku latach przeniesiono się do nowych budynków, które po rozbudowie w I połowie XVII w. mieściły w swych salach pięciuset uczniów, salę teatralną, bibliotekę drukarnię i aptekę. Rok szkolny rozpoczynał się 1 września od uroczystej inauguracji, trwał do końca lipca, kiedy to po egzaminach promujących do następnej klasy uczniowie rozjeżdżali się do domów. Organizacja kolegium opierała się na przygotowanym przez jezuitów dokumencie określającym szczegółowe zasady funkcjonowania szkół prowadzonych przez zakon. Kolegium szybko stało się popularne i cenione za wysoki poziom wychowania i nauczania młodzieży. Uczestniczyło w życiu miasta, stało się jego wizytówką. Szkołę odwiedził w 1589 r. król Zygmunt III Waza, odwiedzali je także magnaci, dostojnicy kościelni, przyjmowano w jego murach posłów na sejm i członków Trybunału Koronnego.

W II połowie XVII w. dla Lublina skończył się okres świetności i rozwoju. Związane to było z wyniszczającymi Rzeczpospolitą wojnami. Konflikty te dotknęły także Lublin i szkołę, przerywając jej dotychczasowy rozwój. Dopiero ostatnie lata XVII stulecia pozwoliły na powolną odbudowę, którą przerwała tocząca się w I połowie XVIII w. na ziemiach Rzeczpospolitej wojna północna. Jej zakończenie pozwoliło na powrót do normalnej pracy. Kolejne fundacje i darowizny pomogły w prawidłowym funkcjonowaniu szkoły, która nadążając za duchem czasu w II połowie XVIII w. w większym zakresie zaczęła uwzględniać w swym nauczaniu język polski, historię, języki nowożytne oraz rozszerzony program matematyki i fizyki. Koniec istnienia kolegium jezuickiego w Lublinie przyniósł rok 1773, kiedy to papież Klemens XIV podjął decyzję o likwidacji zakonu jezuitów. W Rzeczpospolitej sprawami oświaty zaczęła zajmować się powołana 14 października 1773 r. Komisja Edukacji Narodowej, której przekazano majątek i nieruchomości należące wcześniej do zakonu. Powstanie KEN-u nie przerwało działalności kolegium, które funkcjonowało dalej pod kierownictwem rektora Macieja Szembeka. Zmiany w statusie szkoły przyniósł dopiero rok 1774, kiedy to wizytatorem i opiekunem szkół lubelskich i podlaskich został Ignacy Potocki. Przybył on w październiku do Lublina, gdzie zapoznał się z kadrą, stanem budynku i finansami szkoły. W dniu 18 października 1774 r. na zebraniu nauczycieli, uczniów i rodziców, Potocki w imieniu Komisji Edukacji Narodowej dokonał oficjalnego przemianowania kolegium na Lubelską Szkołę Wojewódzką i jej otwarcia.

Franciszek Salezy Jezierski ( 1740 – 1791)

działacz polityczny, publicysta Kuźnicy Kołłątajowskiej, urodzony w Gołąbkach pod Łukowem w średniozamożnej rodzinie szlacheckiej. Po odbyciu służby wojskowej w chorągwi husarskiej wstąpił do księży misjonarzy i przyjął święcenia. W 1781 r. został rektorem Szkoły Wydziałowej w Lublinie. “Jezierski rozpoczynał wizyty od przemowy do uczniów „o końcu ich edukacyi”, wglądał w stan nauk i w ekonomiczne zgromadzenia potrzeby. Wszędzie zaleca „edukacyę fizyczną, ile może zmierzać zręcznością swoją do zdrowia, zabrania nabożeństw „nad przepis Komisyi, porządkować każe biblioteki, a nad dyrektorami młodzieży kontrolę rozciągać baczną.” Franciszek Salezy o swoim podejściu do wykonywanych obowiązków: “Ile mi kolwiek przychodziło odwiedzać szkoły, starałem się zastanowić młódź szkolną nad celem, do którego przez edukacyję dążą; to jest: nad tymi obowiązkami, do których się dla ojczyzny przez edukacyję sposobią. (…) ostrzegałem przy tem, że ludzie urodzeni w stanie szlacheckim nie powinni nigdy pogardzać żadną inną klasą obywatelów, a mając zaszczyty z swego własnego urodzenia, obowiązani są tem bardziej starać się o przymioty osobiste, które dopiero potrafią ich uczynić godnymi następcami cnoty swych poprzedników. Wszędzie takowy dyskurs był dobrze przyjęty, prócz województwa łęczyckiego, gdzie powtórzywszy to zdanie, zasłużyłem na niechęć obywatelów”

Pomimo trudności w doborze właściwej kadry, kłopotów finansowych i początkowego oporu części szlachty, żądającej przywrócenia nauczania na sposób jezuicki, szkoła reprezentowała wysoki poziom nauczania i wychowania młodzieży. Uczniowie szkoły wykazali postawę obywatelską, licznie wzięli udział w wojnie w obronie Konstytucji Trzeciego Maja i Insurekcji kościuszkowskiej. Klęska powstania i trzeci rozbiór Polski w 1795 r. oznaczał zamknięcie historii szkoły w I Rzeczpospolitej. Na mocy traktatu rozbiorowego Lublin dostawał się pod administrację austriacką. Władze zaborcze początkowo nie ingerowały w sprawy organizacji szkoły, oczekując na stworzenie nowej koncepcji oświatowej, przygotowywanej przez cesarską komisję. Zmieniono jedynie nazwę na gimnazjum. Reforma przeprowadzona przez Austriaków dążyła do przekształcenia szkoły w narzędzie germanizacyjne ludność polską, szczególną uwagę zwrócono na nauczanie języka niemieckiego. Nasilenie germanizacji spowodowało jednak spadek liczby uczniów. Tendencja ta zmieniła się dopiero po wyzwoleniu Lublina przez wojska Księstwa Warszawskiego w maju 1809 r. W tym też czasie gimnazjum przekształcono na Szkołę Departamentową Księstwa Warszawskiego. Głównym zadaniem jakie postawiono przed administracją polską nadzorującą szkolnictwo była repolonizacja szkół. Przywrócono językowi polskiemu należne miejsce, wprowadzono lekcje historii i geografii Polski, podkreślano wagę edukacji w duchu patriotycznym. W 1813 r. szkoła zmieniła nazwę na Szkołę Wojewódzką Lubelską. Energicznym wprowadzaniem zmian zajął się w Lublinie rektor szkoły A. Smolikowski. W 1814 r. doprowadził on do pierwszych egzaminów maturalnych, których gratulował mu Stanisław Staszic. Powstanie w 1815 r. Królestwa Polskiego nie wniosło większych zmian do funkcjonowania szkoły. Wybuch powstania listopadowego zmobilizował młodzież klas starszych szkoły wojewódzkiej do czynnej walki z zaborcą, nie zakłóciło to jednak pracy szkoły. Trzynastu wychowanków odznaczonych zostało orderami Virtuti Militari, wielu emigrowało uciekając przed represjami. Absolwenci szkoły sprzed powstania wnieśli także wkład w rozwój kultury i nauki. Należy tu wspomnieć między innymi profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego Antoniego Kozubowskiego i Leona Laurysiewicza, lingwistę Leona Ulrycha, bibliofila Karola Łaskiego.

Klęska powstania i represje carskie wobec szkolnictwa w Królestwie Polskim doprowadziły do przejściowego zamknięcia szkoły a następnie przekształcenia jej w Tymczasową Szkołę Wydziałową, w 1833 r. w gimnazjum wojewódzkie, po zmianach administracyjnych – gimnazjum gubernialne w 1840 r. Władze carskie rozpoczęły politykę rusyfikacji przez wprowadzenie do szkoły języka rosyjskiego, podporządkowanie szkolnictwa bezpośrednio Ministerstwu Oświecenia Publicznego w Petersburgu, rugowaniu ze szkoły lekcji literatury i historii Polski.

Polityka władz i skrupulatny nadzór nie dały jednak efektów.

W obliczu przygotowań do powstania styczniowego uczniowie gremialnie opuszczają szkołę, przyłączając się do oddziałów partyzanckich lub organizują zbiórki pieniędzy na rzecz powstania.

Józef Skłodowski (1804 – 1882)

Powstaniec listopadowy, w 1828 roku rozpoczął pracę jako nauczyciel, w 1851 roku został dyrektorem Gimnazjum Gubernialnego w Lublinie. Dzięki jego staraniom w 1857 roku przystąpiono do budowy nowego budynku przy ówczesnej ulicy Namiestnikowskiej, obecnie przy Narutowicza 12, który ukończono w 1859 roku. Po przejściu na emeryturę i śmierci żony zamieszkał w Zawieprzycach w majątku swojego stryjecznego brata. Zmarł w 1882 r. Pochowany został na cmentarzu parafialnym w Kijanach.

W latach pięćdziesiątych XIX w. szkoła kierowana przez dyrektora Józefa Skłodowskiego, dziadka przyszłej noblistki, opuściła zabudowania pojezuickie i przeniosła się do wybudowanego w 1859 r. budynku przy ulicy Narutowicza 12, zaprojektowanego przez J. Ankiewicza.

Pomimo tak surowych represji i celowego dopuszczania do matury minimalnej ilości uczniów, w najtrudniejszym okresie zdołało ukończyć gimnazjum wielu znanych później Polaków np.: Aleksander Świętochowski, Aleksander Głowacki znany lepiej jako Bolesław Prus, Julian Ochorowicz, Wacław Nałkowski, Zygmunt Balicki, Tadeusz Gałecki (Andrzej Strug).

Absolwent gimnazjum Aleksander Głowacki (Bolesław Prus)

Postępowanie władz wywoływało zrozumiały opór uczniów, którzy zaczęli organizować się w kółka samokształceniowe, spotykali się w prywatnych mieszkaniach, dyskutując na tematy polityczne i filozoficzne, należeli do rozwijających się dopiero partii politycznych. Bojkotowano także oficjalne uroczystości, imprezy promujące kulturę rosyjską. „dnia 22 października 1904 r. około godziny 8-ej wieczorem w czasie koncertu w Lubelskim Gimnazjum Męskim, odbywanego z udziałem ministra oświaty w sali aktowej przy śpiewaniu pieśni: „Mnogi leta, mnogi leta, prawosławnyj car…” ktoś rzucił przez okno niewielki kamień, który poza rozbiciem szyby upadł na podłogę, nie czyniąc nikomu krzywdy.” Widząc szansę na zmianę sytuacji w szkole w czasie rewolucji 1905 r. uczniowie Lubelskiego Gimnazjum Męskiego przystąpili do strajku i bojkotu zajęć lekcyjnych. Protest rozpoczął się 30 stycznia i miał trwać aż do odwołania. Uczniowie żądali między innymi wprowadzenia do szkoły języka polskiego, zniesienia systemu policyjnego w szkole, wolności zgromadzeń na jej terenie. My uczniowie lubelskiego gimnazjum, zważywszy że:

1. wykłady w gimnazjum prowadzone są w obcym dla nas języku,

2. szkoła nie odpowiada najskromniejszym wymaganiom pedagogiki żądamy:

I. wprowadzenia polskiego języka do gimnazjów jako języka wykładowego i urzędowego,

II. zniesienia ograniczeń procentowych względem uczniów wszelkich wyznań i narodowości,

III. kontroli społeczeństwa nad władzami gimnazjalnymi

IV. zniesienia policyjnego systemu w szkole tj. zniesienia inspektoratu

V. prawa wieców w murach szkolnych;

„Uważamy za swój obowiązek donieść, że do chwili zadośćuczynienia naszym żądaniom uczęszczać do gimnazjum nie będziemy, jak również nie będziemy zjawiać się na śledztwo.” Dzięki ustępstwom rządu rosyjskiego, który zgodził się na tworzenie szkół prywatnych z wykładowym językiem polskim powstała idea stworzenia takiej szkoły w Lublinie. Grupa ziemian i inteligencji założyła Spółkę Cywilną Szkoły Średniej i powierzyła dyrekcję Gracjanowi Chmielewskiemu.

Początkowo zezwolenie władz pozwalało na otwarcie tylko pierwszych trzech klas gimnazjum. Dopiero w 1906 r. powstało pełne gimnazjum pod nazwą Ośmioklasowa Filologiczna Prywatna Szkoła im. Staszica, mieszcząca się w budynku przy Bernardyńskiej 12, następnie przy ulicy Królewskiej 12. W szkole tej znalazła się większość młodzieży uczestniczącej w strajku szkolnym.

Uczniowie gimnazjum brali czynny udział w walce o odzyskanie niepodległości. Wstąpiwszy do Polskiej Organizacji Wojskowej, stworzyli liczącą około 150 osób drugą kompanię kadrową, która jesienią 1918 r. rozbrajała żołnierzy austriackich.

Szkoła pomimo trudności dotrwała do odzyskania niepodległości w 1918 r. 7 maja 1919 r. nastąpiło zawarcie umowy pomiędzy Gracjanem Chmielewskim a przedstawicielem Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, przekazującej szkołę władzom odrodzonej Polski i nadanie jej nazwy Państwowego Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Lublinie. Szkołę przeniesiono do budynku przy Narutowicza 12.

Uczniów „Staszica” nie zabrakło także wśród obrońców Rzeczpospolitej w czasie wojny polsko – bolszewickiej 1920 r.. Nie wszyscy wrócili, na polu chwały polegli między innymi: Stanisław Brzósko, Edward Gorczyca, Zygmunt Kapica, Tadeusz Jarzyński, Norbert Moroz, Maurycy Lewiński, Mieczysław Rudzki, Stanisław Dunin – Żuchowski, Jerzy Świderski, Abram Szabason, Józef Trzciński. W okresie międzywojennym gimnazjum Stanisława Staszica było jednym z dwóch państwowych szkół średnich, kształcących wyłącznie młodzież męską. Pierwszym po upaństwowieniu szkoły dyrektorem był fizyk Wiktor Strzembosz, oprócz pracy w szkole związany także z ruchem harcerskim. Po jego śmierci w 1923 r. funkcję kierowniczą pełnił nauczyciel fizyki i matematyki Kazimierz Tułodziecki. W roku szkolnym 1929/1930 zastąpił go polonista dr Zygmunt Kukulski, który w tym samym roku rozpoczął pracę na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Z dniem 1 września 1930 r. dyrektorem szkoły został historyk Tadeusz Moniewski. Swe obowiązki pełnił do wybuchu II wojny światowej, z przerwą w latach 1932 – 1933, kiedy został wizytatorem szkół średnich. Zastępował go przez rok Feliks Wojciechowski, któremu ciężka choroba uniemożliwiła praktycznie pracę w szkole. Jego obowiązki pełnił polonista Piotr Krechowicz. Z nazwiskiem Tadeusza Moniewskiego, który objął ponownie stanowisko dyrektora w listopadzie 1933 r. łączymy czas najlepszych lat gimnazjum Staszica. Za jego kadencji udało się zbudować nowy gmach szkolny przy ulicy Al. Racławickie, który jest także obecną jej siedzibą. Dyrektor Moniewski dążył do ciągłego podnoszenia poziomu szkoły i dbał o rozwój samorządności szkolnej. Rezultatem tych działań było powstanie Gminy Szkolnej – formy samorządu uczniowskiego. Oprócz pracy w szkole Tadeusz Moniewski udzielał się w różnych inicjatywach społecznych, między innymi pełnił funkcję prezesa Koła Stowarzyszenia Dyrektorów Szkół Średnich w Lublinie. Jego działalność państwo uhonorowało, przyznając mu Złoty i Srebrny Krzyż Zasługi.

Idea samorządności i rozwoju zainteresowań i bliskiego kontaktu z młodzieżą realizowana była przez różnego rodzaju organizacje takie jak przedmiotowe koła zainteresowań, na przykład Koło Historyczne im. Joachima Lelewela, Koło Polskiego Czerwonego Krzyża, Gromada Starszoharcerska „Błękitna Jedynka” i wiele innych. Okres II wojny światowej oraz okupacji niemieckiej i radzieckiej był jednym z najtragiczniejszych w historii szkoły. Obydwaj okupanci postawili sobie za jeden z celów zniszczenie polskiej inteligencji. Wśród ofiar eksterminacji narodu polskiego znaleźli się także nauczyciele i uczniowie Staszica. Między innymi zginął rozstrzelany w egzekucji przedstawicieli lubelskiej inteligencji 23 grudnia 1939 roku w ramach tzw. „Sonderaktion Lublin”, dyrektor szkoły Tadeusz Moniewski, w Katyniu zamordowano Czesława Zalewskiego – nauczyciela w-f, w obozie zginął nauczyciel łaciny Kazimierz Pluciński. Absolwentów i nauczycieli szkoły nie zabrakło także wśród żołnierzy na wszystkich frontach II wojny światowej.

Po wkroczeniu do Lublina w lipcu 1944 r. wojsk armii radzieckiej i Ludowego Wojska Polskiego, PKWN powołał władze oświatowe, które poleciły już w sierpniu 1944 r. reaktywować I Państwowe Gimnazjum im. Stanisława Staszica. Zadanie to otrzymał przedwojenny nauczyciel matematyki mgr Tadeusz Lewacki. Do pracy zgłosiło się 20 nauczycieli, lekarz szkolny i dwóch woźnych. Pierwsze zajęcia odbyły się już 5 września. Przedwojenny gmach szkoły zachował się, jednak część jego pomieszczeń przekazano powstałemu Uniwersytetowi Marii Curie Skłodowskiej.

Pomimo złych warunków lokalowych szkoła rozpoczęła swoje funkcjonowanie, reaktywowano także niektóre z przedwojennych organizacji uczniowskich jak „Błękitna Jedynka”, powstały także zupełnie nowe organizacje. W latach 1950 – 1956 dyrektorem szkoły był Franciszek Majder. Wraz ze zmianami politycznymi w kraju związanymi z wydarzeniami października 1956 r. na stanowisko dyrektora powrócił mgr Lewacki. Za jego kadencji rozwinęła się działalność dydaktyczno – wychowawcza, poprawiły się warunki lokalowe szkoły, ożywiły się organizacje szkolne, uczniowie uzyskiwali znaczące sukcesy sportowe. Od roku szkolnego 1961/62 przywrócono dawną nazwę szkoły: I Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica w Lublinie.

W roku szkolnym 1970/1971, doszło do zmiany na stanowisku dyrektora. Miejsce zasłużonego dla szkoły i wieloletniego nauczyciela i dyrektora mgr Tadeusza Lewackiego zajął mgr Wiesław Pisarski. W tym też roku ostatecznie budynek szkoły opuścił UMCS, co pozwoliło na zwiększenie ilości klas. W tym też roku zakończył szkołę pierwszy rocznik klas koedukacyjnych. W 1981 r. mgr Pisarski zakończył pracę w szkole. Jego funkcję objęła mgr Alicja Grączewska.

W dniach 20 – 21 IX 1986 r. szkoła obchodziła swój jubileusz 400 – lecia powstania (1586 – 1986). Okrągła rocznica stała się pretekstem do zjazdu absolwentów i narodzin idei powołania stowarzyszenia „Staszicaków”. Pomysł podsunął zasłużony profesor Gimnazjum i Liceum im. St. Staszica doc. dr hab. Bohdan Komorowski. W życie wcielił go jeden z wychowanków szkoły, maturzysta z 1951 r. prof. Leszek Malicki, przy poparciu i współudziale członków założycieli stowarzyszenia. Ostatecznie Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Stanisława Staszica w Lublinie zostało zarejestrowane 28 listopada 1987 r.

Profesor Leszek Malicki – pierwszy prezes Stowarzyszenia Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Stanisława Staszica w Lublinie. W 1989 roku funkcję dyrektora sprawował nauczyciel matematyki mgr Władysław Swół. W 1990 roku dyrektorem szkoły został nauczyciel matematyki mgr Jerzy Janowski, zbiegło się to z przemianami polityczno – społecznymi w Polsce. W latach dziewięćdziesiątych szkoła utrzymywała wysoki poziom kształcenia. W roku szkolnym 1996/1997 zajęła X miejsce w Polsce w trzecim rankingu UNESCO, w roku następnym 27 miejsce w Polsce w rankingu miesięcznika „Perspektywy”. Otwarcie możliwości współpracy z krajami Europy zaowocowało licznymi inicjatywami, projektami, wymianami ze szkołami z zagranicy.

W 2003 roku nastąpiła zmiana na stanowisku dyrektora szkoły, obowiązki przejął wicedyrektor mgr Stanisław Stoń. Nowym elementem w pracy szkoły było uzyskanie w 2004 roku certyfikatu – autoryzacji klasy z Maturą Międzynarodową. W latach 2009 – 2015 szkoła zajmowała I miejsce w województwie lubelskim wśród szkół ponadgimnazjalnych w rankingu „Perspektyw”. Przełożyło się to także na wysokie lokaty w rankingu ogólnopolskim. W tym okresie uczniowie szkoły zajmowali w Lublinie I miejsce w ilości finalistów i laureatów olimpiad ogólnopolskich.

Warto także podkreślić bardzo dobre wyniki uczniów w rywalizacji sportowej. W ostatnich latach reprezentacje chłopców i dziewcząt znajdowały się w czołówce drużyn piłki siatkowej i koszykówki w Lublinie i województwie. Tytuły mistrzowskie zdobywali pływacy z naszej szkoły, biegacze i tenisiści stołowi.

Szkoła nadal współpracuje ze Stowarzyszeniem Szkół Aktywnych i Stowarzyszeniem na rzecz Najstarszych Szkół w Polsce. W kwietniu 2013 roku szkoła gościła uczestników ogólnopolskiego XXXV Zjazdu Stowarzyszenia na rzecz Najstarszych Szkół w Polsce.

Dnia 23 kwietnia 2015 r. w Warszawie odbyła się gala Olimpiady „Zwolnieni z Teorii” z udziałem Prezydenta RP oraz Minister Edukacji. W ramach konkursu uczniowie mieli za zadanie zorganizować projekt w odpowiedzi na konkretny problem społeczny, który zauważyli w swoim środowisku. Do finału Olimpiady dotarło 1443 uczniów, którzy zrealizowali 339 projektów społecznych. Uczniowie naszej szkoły – Paulina Barbucha, Joanna Wojciechowska i Karol Stachyra – autorzy projektu „Droga do sukcesu”- otrzymali z rąk Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego nagrodę Grand Prix za najlepszy projekt społeczny w całej Polsce, dwa Złote Wilki za najlepszy projekt edukacyjny w Polsce i najlepsze wydarzenie publiczne w Polsce, a także najlepszy projekt w województwie lubelskim, najlepszy projekt w Lublinie i najlepszy projekt w szkole.

W dniu 18 września 2015 r. odbyła się uroczystość związana z X – leciem Matury Międzynarodowej w I Liceum Ogólnokształcącym im. Stanisława Staszica w Lublinie. Na uroczystość przybyli goście: m. in. Pani Ewa Dumkiewicz–Sprawka dyrektor Wydziału Oświaty i Wychowania w Lublinie, Pani wizytator Bożenna Jedlińska, która reprezentowała Lubelskiego Kuratora Oświaty a także goście z zaprzyjaźnionych szkół realizujących program Matury Międzynarodowej: z Warszawy – XXXIII Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika; z Poznania –International School of Poznań oraz II Liceum Ogólnokształcące im. Generałowej Zamoyskiej i Heleny Modrzejewskiej; z Gdańska–Wrzeszcza – III Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Westerplatte; z Lublina – Międzynarodowe Liceum Ogólnokształcące im. I.J. Paderewskiego. Obecni byli absolwenci z lat ubiegłych. Ci z nich, którzy uzyskali najwyższe wyniki z matury otrzymali okolicznościowe dyplomy.

Jedną najbardziej zauważalnych zmian zaistniałych w szkole w tym okresie było przeprowadzenie remontu szkoły – wymiana centralnego ogrzewania, generalny remont szatni, sanitariatów i części instalacji elektrycznej. Zmian dokonano także na zewnątrz budynku. Przeprowadzono termomodernizację i zbudowano windę. Oznaczało to niestety likwidację jednego z symboli szkoły słynnego bluszczu okalającego mury budynku.

SZKOŁA W LATACH 2016 – 2025

W ciągu ostatnich czterech lat szkoła kontynuowała swoją działalność dydaktyczno – wychowawczą w coraz dynamiczniej zmieniającej się rzeczywistości, osiągając kolejne sukcesy i podejmując nowe inicjatywy. W kolejnych edycjach Ogólnopolskiego Rankingu Liceów Ogólnokształcących miesięcznika „Perspektywy” w latach 2016 – 2020 zajmowaliśmy pierwszą lokatę wśród szkół województwa lubelskiego i czołowe miejsca w kraju, z najlepszym – 19 w roku 2020. Staszic był w 2016 roku najlepszą szkołą na Lubelszczyźnie według rankingu STEM. Celem Rankingu Liceów i Techników STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) jest budzenie w młodych ludziach pasji do takich przedmiotów jak matematyka, fizyka, chemia i informatyka. Najwyższy stopień podium w Lublinie nasi uczniowie zajęli także w rankingu Centralnej Komisji Egzaminacyjnej za 2020 rok, w rankingu tzw. Edukacyjnej Wartości Dodanej, czyli przyrostu wiedzy w liceach ogólnokształcących. 22 października 2016 roku szkoła obchodziła Jubileusz 430 – lecia powstania szkoły. Obchody prócz części oficjalnej z udziałem zaproszonych przedstawicieli władz, obejmowały spotkania absolwentów, koncert „Staszic – Lublinowi”, potańcówkę w klimacie dawnych studniówek – „Powróćmy jak za dawnych lat”. W latach 2016 – 2017 szkoła podpisała dwie umowy patronackie z warszawskimi szkołami wyższymi. Dnia 13 kwietnia 2016 roku w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie Rektor tej uczelni prof. dr hab. Tomasz Szapiro i Dyrektor Stanisław Stoń, podpisali umowę o utworzeniu Klasy Akademickiej SGH w Staszicu. Patronatem została objęta utworzona w roku szkolnym 2016/2017 klasa 1C. 24 lutego 2017 roku Dyrektor Stanisław Stoń podpisał umowę z Wydziałem Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego reprezentowanym przez Prodziekana do Spraw Studenckich dra Sławomira Żółtka, dotyczącą przedsięwzięcia „Klasa Akademicka WPiA UW”. Program ruszył w roku szkolnym 2017/2018 i dotyczył klasy 1B społeczno – prawniczej. W przypadku obydwu klas uczniowie wizytowali uczelnie, uczestniczyli w warsztatach i konkursach organizowanych przez obie uczelnie. Warto podkreślić zaangażowanie dyrekcji i grona pedagogicznego w organizację i funkcjonowanie klas patronackich. Wieloletnia współpraca i wiele udanych przedsięwzięć z udziałem naszych uczniów zaowocowała podpisaniem 11 grudnia 2017 roku umowy partnerstwa z Państwowym Muzeum na Majdanku. Dyrektor I Liceum im. St. Staszica – Stanisław Stoń oraz dyrektor Państwowego Muzeum na Majdanku – dr Tomasz Kranz podpisali porozumienie o wzajemnej współpracy w zakresie edukacji historycznej w poobozowych miejscach pamięci oraz wolontariatu uczniowskiego w Państwowym Muzeum na Majdanku. Umowa umożliwiła uczniom naszej szkoły realizację różnorodnych zajęć i warsztatów na terenie Muzeum, udział w wolontariacie w Centrum Obsługi Zwiedzających oraz wykłady o różnych aspektach funkcjonowania byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego na Majdanku. Opiekę nad młodzieżą uczestniczącą w projektach sprawuje Pani profesor Beata Król. Szkoła jako partner Muzeum otrzymała dla biblioteki cenne publikacje książkowe.

Jednym z najbardziej udanych przedsięwzięć edukacyjnych w szkole jest Lubelski Model obrad ONZ. Dzięki zaangażowaniu nauczycieli języka angielskiego i młodzieży jest to jedna z wizytówek Staszica w mieście i regionie. Dla naszych uczniów uczestnictwo w symulacji ma także wymiar międzynarodowy, dzięki wyjazdom do Oxfordu i Nowego Jorku.

W szkole w ostatnich latach kontynuowana jest współpraca międzynarodowa szkoły związana z wymianą nauczycieli i uczniów z placówkami z zagranicy. Szkoła utrzymuje wieloletnie i przyjazne kontakty z Schillergymnasium z Munster, ze szkołami Geoerg-Buechner-Gymnasium i Montessorii-Gymnasium w Kolonii. W ramach wymiany szkolnej z Instituto Bilinguale Villa Blanca nasi uczniowie odwiedzili Madryt. Kolejnym partnerem międzynarodowym współpracującym ze szkołą jest Blankenese Gymnasium w Hamburgu. Interesującą inicjatywą realizowaną w 2016 roku była współpraca wraz z dwoma szkołami partnerskimi – z Berlina (Oberstufenzentrum Logistic, Touristic und Steuern) oraz z Trikali w Grecji (3rd General Lykeio of Trikala „Odysseas Elytis”), w ramach projektu „Roma – from exclusion to integration, education and development”, w ramach programu „Europeans for Peace” finansowanego przez niemiecką fundację rządową EVZ. Do działań związanych ze współpracą szkoły z instytucjami europejskimi w ostatnich latach zaliczyć trzeba udział młodzieży w programie „Szkoła – Ambasador Parlamentu Europejskiego”

Jedną z wieloletnich imprez organizowanych przez społeczność szkolną jest Przegląd Piosenki Różnej „Staś”, którego 30 jubileuszowa edycja odbyła się w Centrum Spotkania Kultur w listopadzie 2019 roku.

Ważną rolę w życiu społeczności szkolnej odgrywa Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Stanisława Staszica w Lublinie. We współpracy z Dyrekcją i Radą Pedagogiczną Stowarzyszenie wspiera finansowo wiele szkolnych przedsięwzięć i inicjatyw, m.in. funduje stypendia dla wyróżniających się pod względem nauki i osiągnięć sportowych maturzystów, wspiera finansowo LUBMUN, Przegląd Piosenki „Staś”, Maraton Pisania Listów a w 2020 roku dzięki zaangażowaniu członków Stowarzyszenia, jego sympatyków, społeczności szkolnej i sponsorów udało się odrestaurować grobowiec Gracjana Chmielewskiego, współorganizatora i pierwszego dyrektora Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Lublinie. Uroczyste odsłonięcie grobowca odbyło się dnia 28 września 2020 roku na Cmentarzu Rzymskokatolickim przy ulicy Lipowej w Lublinie.

Druga połowa roku szkolnego 2019/2020 w szczególny sposób zapisała się w historii Staszica. 11 marca 2020 roku o godzinie 9.35 dyrektor szkoły wydał zarządzenie o zawieszeniu zajęć lekcyjnych w związku z epidemią Sars – COVID 19. Zawieszenie stacjonarnego nauczania objęło szkoły w całym kraju. Staszic był jedną z pierwszych szkół w Lublinie, która dzięki funkcjonującej już od 2016 roku platformy Office 365 dla uczniów i nauczycieli, rozpoczęła zdalne nauczanie w formie lekcji on-line.

Pomimo upływu lat i zmieniających się warunków, szkoła na trwałe wpisuje się w krajobraz Lublina i Lubelszczyzny, realizując swoją działalność zgodnie z hasłem „Tradycja ubrana w nowoczesność”.

W latach 2021–2025 I Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica w Lublinie przeszło intensywny proces modernizacji i rozwoju, który znacząco wpłynął na funkcjonowanie szkoły, jej przestrzeń, ofertę edukacyjną oraz relacje ze środowiskiem lokalnym i międzynarodowym. Był to czas dynamicznych zmian, nowych projektów oraz otwarcia na innowacje.

Jednym z najważniejszych wydarzeń tego okresu było uroczyste otwarcie nowo wybudowanej hali sportowej z kompleksem boisk, które odbyło się 2 września 2022 roku. Nowoczesna infrastruktura sportowa stała się nie tylko miejscem codziennych zajęć wychowania fizycznego, lecz także przestrzenią integrującą społeczność uczniowską poprzez organizację zawodów, turniejów i wydarzeń rekreacyjnych. Kompleks ten znacznie podniósł standard warunków do aktywności fizycznej i przyczynił się do popularyzacji zdrowego stylu życia wśród młodzieży.

Teren wokół szkoły został wzbogacony o nowe nasadzenia oraz łąkę kwietną, która rozkwitła w maju, stając się symbolem ekologicznego i przyjaznego charakteru placówki. W tym samym czasie wdrożono szereg rozwiązań służących poprawie bezpieczeństwa – szkołę wyposażono w 59 kamer monitoringu oraz nowoczesny defibrylator umieszczony przy głównym wejściu.

W lutym 2023 r. odszedł na emeryturę dyrektor Stanisław Stoń.

Odświeżono także wnętrza budynku – wyremontowano parter budynku głównego, co spowodowało rozjaśnienie przestrzeni, doposażono sale lekcyjne w monitory interaktywne. W ramach większych zmian infrastrukturalnych utworzono nowoczesne studio fotograficzne i salę taneczną.

Rok 2024 przyniósł znaczące innowacje w zakresie działań medialnych i edukacyjnych. W styczniu zainaugurowano działalność pierwszego w Lublinie internetowego radia uczniowskiego – Stasie Radio.

Rozbudowano również strefę relaksu i wyciszenia dla uczniów. Utworzono też strefę ciszy przy bibliotece oraz przestrzeń multimedialną.

W zakresie organizacyjnym szkoła wdrożyła nowoczesny system informowania o zastępstwach i ogłoszeniach, który działa na monitorach umieszczonych na korytarzach.

Szkoła znacznie rozwinęła swoją aktywność międzynarodową. Zorganizowano wymiany młodzieżowe do Nowego Jorku, Hiszpanii, Niemiec (Münster) oraz Wielkiej Brytanii (Londyn i Devon). Nawiązano także nowe kontakty ze szkołami w Hiszpanii i Wilnie.

Rok 2024 i 2025 obfitował w ważne wydarzenia i sukcesy. Odbyły się dwie edycje Młodzieżowego Forum Ekonomicznego – wydarzenia, które na trwałe wpisało się w kalendarz szkoły i stanowi przestrzeń dialogu między młodzieżą a specjalistami z dziedziny ekonomii i finansów. Po raz pierwszy zorganizowano także Młodzieżowe Forum Medyczne „Staszic MedVibe”, które poruszało aktualne tematy takie jak biotechnologia, badania kliniczne, farmacja czy rola sztucznej inteligencji w medycynie. W tym samym roku miało miejsce również Młodzieżowe Forum AI & Code Hub Staszic 2025, poświęcone innowacjom cyfrowym i nowym technologiom.

W marcu 2025 r. Redakcja Szkolnej Gazety LUMINA zaprezentowała pierwszy numer czasopisma.

Ukoronowaniem tego dynamicznego pięciolecia były znakomite wyniki szkoły w Ogólnopolskim Rankingu Perspektyw oraz Rankingu Liceów 2025 przygotowanym przez portal edukacyjny WaszaEdukacja.pl. I Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica zajęło 21. miejsce w Polsce oraz pierwsze miejsce w województwie lubelskim, potwierdzając swoją silną pozycję na mapie polskiej edukacji.