Wirtuoz skrzypiec, kompozytor, dyrygent, pedagog – jeden z najważniejszych muzyków XIX-wiecznej Polski.
Urodzony 16 listopada 1790 roku w Lublinie, Stanisław Serwaczyński pochodził z muzykalnej rodziny – jego ojciec Michał był skrzypkiem, dyrygentem i członkiem orkiestry katedralnej. W latach 1799–1805 był uczniem Szkoły Wydziałowej w Lublinie, gdzie otrzymał solidne podstawy edukacyjne, jednocześnie rozwijając swój talent muzyczny pod okiem ojca oraz nauczycieli: Jana Barcickiego (fortepian), markiza Ignace’a de Guadagni (Kock) i hrabiego Quandangi (Bratysława). Uczył się również kompozycji i doskonalił technikę skrzypcową w Preszburgu i u Louisa Spohra w Wiedniu.
W 1810 roku przeniósł się do Lwowa, gdzie występował w orkiestrze Karola Lipińskiego, a wkrótce został koncertmistrzem i dyrygentem Teatru Polskiego. Koncertował z sukcesami w wielu miastach Europy, m.in. w Wenecji, gdzie porównywano go do Paganiniego. W latach 1833–1838 kierował orkiestrą Opery Budapeszteńskiej. Jego kunszt doceniano za precyzyjne staccato, głęboki ton i emocjonalną ekspresję.
W 1847 roku osiadł ponownie w Lublinie, gdzie stał się centralną postacią życia muzycznego – organizował wieczory muzyczne, koncerty kameralne, współtworzył kwartet smyczkowy. Wykształcił wielu znakomitych muzyków, w tym Henryka Wieniawskiego i Josepha Joachima. Jego pedagogika łączyła wpływy szkoły francuskiej i tradycji Karola Lipińskiego. Uczył także gry na fortepianie.
Był autorem licznych utworów skrzypcowych, oper komicznych (m.in. Tadeusz Chwalibóg, Stryjowie i stryjenki), członkiem towarzystw muzycznych w Wiedniu, Warszawie i Wenecji, a także masonem związanym z lubelską lożą „Wolność Odzyskana”.
Zmarł 30 listopada 1859 roku we Lwowie, pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim. Jego pamięć czci m.in. Ogólnopolski Konkurs Młodych Skrzypków im. Stanisława Serwaczyńskiego organizowany w Lublinie.
