filolog, językoznawca, twórca polskiej dialektologii
Urodził się 27 maja 1839 roku w Jaroszewicach pod Bełżycami jako syn ziemianina Juliana Malinowskiego i Ewy z Górskich, wnuczki Marcina Koźmiana. Ukończył Gimnazjum Gubernialne w Lublinie w 1861 roku. W 1862 rozpoczął studia filologiczno-historyczne
w warszawskiej Szkole Głównej, kończąc je w 1867 roku z tytułem magistra na podstawie pracy O nawróceniu Słowian pomorskich.
Dzięki stypendiom kontynuował naukę za granicą: w Pradze, Jenie, Berlinie, Petersburgu
i Lipsku. Studiował u największych językoznawców epoki: Augusta Schleichera, Albrechta Webera i Izmaiła Sriezniewskiego. W Lipsku w 1873 roku uzyskał doktorat filozofii na podstawie rozprawy o gwarze opolskiej, która uznana została za pierwsze naukowe dzieło dialektologii polskiej. Uważany jest za ojca tej dyscypliny.
Po powrocie do kraju pracował jako nauczyciel w Warszawie i Krakowie. W 1876 roku został profesorem nadzwyczajnym, a w 1882 profesorem zwyczajnym filologii słowiańskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie w 1888 roku utworzył pierwsze polskie seminarium filologii słowiańskiej. Był wybitnym dydaktykiem, wychowawcą pokolenia uczniów, w tym Kazimierza Nitscha – kontynuatora jego dzieła.
Był pionierem badań nad gwarami śląskimi, autorem fundamentalnych opracowań dialektologicznych, jak Zarysy życia ludowego na Śląsku (1877), Studia szląskie (1882), Powieści ludu polskiego na Śląsku i Powieści spiskie. Interesował się też językiem staropolskim – wydał liczne zabytki dawnej polszczyzny i wprowadzał do badań historycznych metody językoznawcze.
Założył pierwsze polskie czasopismo językoznawcze Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności (1880), był członkiem AU, redaktorem „Prac Filologicznych”
i współtwórcą Słownika staropolskiego.
Zmarł 15 stycznia 1898 roku w Krakowie. Spoczywa na Cmentarzu Rakowickim. Jego synem był wybitny etnolog Bronisław Malinowski.