senator, sędzia, działacz niepodległościowy
Stefan Lelek-Sowa, ps. „Sawicki”, „Lelek”, „Stefan”, urodził się 5 września 1885 roku w Kraśniku, w rodzinie Stanisława i Katarzyny z Pyzików. Młodość spędził w Lublinie, gdzie ukończył Gimnazjum im. Stanisława Staszica. W czasie nauki zaangażował się w działalność patriotyczną i wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej. W 1905 roku wziął udział w strajku szkolnym i został zesłany do Władywostoku – według innych źródeł, zbiegł na Syberię, by uniknąć aresztowania, a później został tam zatrzymany. W 1908 roku uciekł z zesłania i przez pięć lat przebywał za granicą – w Japonii, Chinach, Australii, Stanach Zjednoczonych. Ukończył studia na Uniwersytecie w Valparaiso (Indiana, USA).
Po powrocie do Polski studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w 1914 roku wstąpił do I Brygady Legionów Polskich. Po kryzysie przysięgowym działał w Polskiej Organizacji Wojskowej jako komendant okręgu lubelskiego. Od 1918 roku służył w Wojsku Polskim, dowodząc m.in. V batalionem Milicji Ludowej w okręgu łomżyńskim.
Za zasługi bojowe został odznaczony m.in. Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych (czterokrotnie), Krzyżem Niepodległości oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Ukończył prawo na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i pracował jako sędzia Sądu Apelacyjnego w Lublinie. Zaangażowany społecznie, działał w strukturach sanacji. W 1935 roku został zastępcą senatora, a w latach 1938–1939 pełnił mandat senatora V kadencji z województwa lubelskiego.
Po wybuchu II wojny światowej zaangażował się w działalność konspiracyjną. Był współorganizatorem i przewodniczącym lubelskiego okręgu Organizacji Orła Białego, członkiem Komitetu Obrony Lublina oraz aktywnym działaczem Służby Zwycięstwu Polski i Związku Walki Zbrojnej.
Aresztowany przez Gestapo, został wraz z córką Haliną Lelkówną, studentką KUL i łączniczką ZWZ, zamordowany przez Niemców 29 czerwca 1940 roku w Rurach Jezuickich pod Lublinem. Ich ciała złożono w zbiorowej mogile, dziś upamiętnionej pomnikiem.
Życie Stefana Lelka-Sowy stało się inspiracją dla postaci Stefana Kulczyby, jednego z bohaterów „sagi polskiej” Danuty Mostwin.
Najważniejsze odznaczenia:
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1922)
- Krzyż Niepodległości (1931)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1929)
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (pośmiertnie)
