duchowny katolicki, pedagog
Duchowny i pedagog, Tomasz Barciński odegrał istotną rolę w edukacji elementarnej w Królestwie Polskim, szczególnie jako rektor i prefekt Instytutu Nauczycieli Elementarnych i Organistów w Puławach. Choć zmarł młodo, jego wkład w rozwój szkolnictwa i działalność duszpasterską pozostawił trwały ślad w środowisku oświatowym i kościelnym.
Urodził się około 1801 r., prawdopodobnie w Lublinie. Młodzieńcze lata spędził w rodzinnym mieście, gdzie uczęszczał do Szkoły Wojewódzkiej, jednej z najważniejszych instytucji edukacyjnych regionu w pierwszej połowie XIX w. Placówka, powołana w 1833 r. jako kontynuacja Tymczasowej Szkoły Wydziałowej, przygotowywała młodzież do studiów uniwersyteckich, oferując gruntowne wykształcenie klasyczne i humanistyczne. Po ukończeniu szkoły Barciński kontynuował naukę na Wydziale Teologicznym Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie zdobył wykształcenie kapłańskie i pedagogiczne.
Po powrocie do Lublina podjął pracę nauczyciela w macierzystej Szkole Wojewódzkiej. W 1825 r. został mianowany rektorem i prefektem Instytutu Nauczycieli Elementarnych i Organistów w Puławach – placówki podległej Komisji Wyznań i Oświecenia Publicznego, której zadaniem było kształcenie kadr dla wiejskich szkół elementarnych oraz kościelnych organistów. Instytut, funkcjonujący na terenie dawnych dóbr Czartoryskich, uchodził za nowoczesny ośrodek pedagogiczny, w którym nauka łączyła się z duchową formacją. Barciński kierował nim aż do likwidacji placówki przez władze rosyjskie w 1832 r., po upadku powstania listopadowego i wzmożonej fali represji wobec instytucji oświatowych.
Po zamknięciu Instytutu przeniósł się do Końskowoli, gdzie w 1832 r. objął stanowisko proboszcza miejscowej parafii. Mimo krótkiego okresu posługi, zyskał opinię oddanego duszpasterza i społecznika.
Tomasz Barciński zmarł 1 stycznia 1834 r. w Końskowoli, mając zaledwie 33 lata.
Bibliografia
– „Słownik biograficzny miasta Lublina”, red. T. Radzik, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1995.
– „Szkoły i nauczyciele Lubelszczyzny w XIX wieku”, red. W. Jamrożek, Lublin: TN KUL, 2003.
