pedagog, psycholog, publicysta – pionier psychologii wychowawczej
Urodził się 26 czerwca 1859 roku w Lublinie w rodzinie inteligenckiej. Ukończył Lubelskie Gimnazjum Gubernialne w 1877 roku. Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, następnie psychologię i pedagogikę w Lipsku i Halle pod kierunkiem wybitnych uczonych – Wilhelma Wundta i Hermanna Ebbinghausa.
Był jednym z pierwszych badaczy psychologii empirycznej w Polsce, inicjatorem nowoczesnych badań nad rozwojem psychicznym dzieci. Opracował kwestionariusze psychologiczno-pedagogiczne, badał wyobrażenia uczniów, ich inteligencję, wolę i zdolność do pracy. W pracy Inteligencja, wola i zdolność do pracy (1911) głosił, że siła człowieka wynika z trzech źródeł: „umieć – chcieć – móc”.
Szczególne miejsce w jego dorobku zajmuje zagadnienie nauczania początkowego – w książce Nauka o rzeczach (1892) przedstawił nowatorską strukturę lekcji opartą na pięciu stopniach formalnych i elementach procesu psychicznego, zbliżając dydaktykę do psychologii rozwojowej dziecka.
W latach 1889–1897 redagował „Przegląd Pedagogiczny”, następnie jako publicysta związany był z radykalnym „Głosem” i „Przeglądem Społecznym”. Wykładał na Uniwersytecie Latającym i w Towarzystwie Kursów Naukowych w Warszawie. W latach 1900–1905 aktywnie uczestniczył w życiu politycznym, sympatyzując z nurtem socjalistycznym (SDKPiL), a po klęsce rewolucji 1905 roku powrócił do pracy naukowej.
W ostatnich latach życia zainteresował się mistyką i filozofią. Po śmierci żony, Jadwigi Szczawińskiej-Dawidowej, w 1910 roku, jego poglądy przeszły duchową ewolucję. Napisał dzieła O intuicji w mistyce, filozofii i sztuce (1913) oraz O rzeczywistości duchowej (wyd. pośmiertnie, 1935), w których próbował godzić naukę z głębokim przeżyciem duchowym. Zmarł 9 lutego 1914 roku w Warszawie. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim. Pozostawił po sobie dorobek, który do dziś inspiruje pedagogów, psychologów i filozofów wychowania.
