zoolog, ornitolog, odkrywca, kustosz Gabinetu Zoologicznego Szkoły Głównej w Warszawie
Urodził się 1 marca 1819 roku w Jabłonnie koło Lublina. W 1838 roku ukończył Szkołę Wojewódzką w Lublinie, po czym przez pewien czas pracował jako administrator majątków ziemskich na Lubelszczyźnie. W 1852 roku objął funkcję konserwatora zbiorów ornitologicznych przy sekcji leśnej Gubernialnego Zarządu Radomskiego. Rok później został adiunktem w Gabinecie Zoologicznym Szkoły Głównej w Warszawie, a w 1862 roku – kustoszem i kierownikiem tego gabinetu (po Feliksie Pawle Jarockim), stanowisko to piastował aż do śmierci.
Taczanowski był pionierem polskiej ornitologii. Uważany za najwybitniejszego zoologa tej dziedziny w XIX wieku, odkrył i opisał ponad 40 gatunków zwierząt, w tym około 20 gatunków ptaków. W latach 1860–1890 prowadził badania i współpracował z najważniejszymi muzeami zoologicznymi Europy, m.in. w Wiedniu, Berlinie, Paryżu i Londynie.
W latach 1866–1867 wziął udział w wyprawie naukowej do Algierii, finansowanej przez Aleksandra i Konstantego Branickich. Po jej zakończeniu został członkiem algierskiej Académie Hippone w Bône. W późniejszych latach koncentrował się na badaniach nad ornitofauną Syberii oraz Ameryki Południowej i Środkowej.
Do jego najważniejszych prac należą monumentalne dzieła:
- „Ornithologie du Pérou” (1884–1886, 4 tomy) – opisano tam ponad 1400 gatunków ptaków,
- „Faune ornithologique de la Sibérie orientale” (1891–1894) – oparte na materiałach zebranych m.in. przez Benedykta Dybowskiego,
- „Ptaki krajowe” (1882, 2 tomy) – klasyczna synteza rodzimej ornitologii,
- oraz liczne publikacje poświęcone pajęczakom, np. „Les Aranéides du Pérou” (1879) i „Les Aranéides de la Guyane française” (1871, 1873).
Taczanowski opracował też większość haseł zoologicznych w „Encyklopedii Powszechnej” Samuela Orgelbranda, a jego łączny dorobek obejmuje około 590 prac naukowych i popularnonaukowych.
Cieszył się uznaniem międzynarodowym – należał do akademii nauk i towarzystw przyrodniczych w Wiedniu, Berlinie, Paryżu, Petersburgu, Bostonie i innych. W 1887 roku Uniwersytet Jagielloński przyznał mu tytuł doktora honoris causa.
Na jego cześć nazwano wiele gatunków zwierząt, w tym:
- Agouti taczanowskii – paka Taczanowskiego,
- Leucippus taczanowskii – klejnocik Taczanowskiego,
- Bradypterus tacsanowskius – krótkolotka Taczanowskiego,
- Leptopogon taczanowskii – muchotyranik Taczanowskiego,
- Cinclodes taczanowskii – trzęsiogon Taczanowskiego.
Zmarł 17 stycznia 1890 roku w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim (kw. 36-1-27). Pozostaje do dziś ikoną polskiej zoologii i ornitologii.