Zoolog, konspirator, badacz Syberii, pionier polskiej ichtiologii
Urodził się 14 czerwca 1815 roku w Łukowie, w rodzinie urzędniczej. Do 1831 roku uczył się w szkole pijarskiej w Łukowie, a następnie kontynuował naukę w Gimnazjum Wojewódzkim w Lublinie, które ukończył w 1836 roku. Tego samego roku rozpoczął studia w Akademii Medyko-Chirurgicznej w Wilnie, gdzie szczególne zainteresowanie wzbudziły w nim wykłady z mineralogii i zoologii prof. Karola Eichwalda. Już jako student włączył się w działalność konspiracyjną – był członkiem Związku Studentów Akademii, Towarzystwa Demokratycznego i od 1837 roku Stowarzyszenia Ludu Polskiego, w którym działał pod pseudonimem „Nikodem”.
W 1838 roku został aresztowany za działalność niepodległościową i rok później skazany przez sąd wojskowy na pięć lat ciężkich robót w kopalniach w Nerczyńsku na Syberii, a następnie na przymusowe osiedlenie. Tam nawiązał kontakt z Benedyktem Dybowskim i prowadził szeroko zakrojone badania nad florą i fauną Syberii oraz Bajkału, które po latach stały się podstawą jego imponującego dorobku naukowego.
Po 19 latach zesłania, w 1857 roku, Wałecki powrócił do kraju i osiadł w Warszawie, gdzie rozpoczął pracę w Gabinetach Zoologicznym i Mineralogicznym Szkoły Głównej Warszawskiej (później Uniwersytet Warszawski). Od 1860 roku pełnił funkcję kustosza Gabinetu Mineralogicznego. Związany był także z „Pamiętnikiem Fizjograficznym” oraz czasopismem „Wszechświat”, w których publikował artykuły naukowe, sprawozdania i recenzje.
Opublikował ponad 130 prac z zakresu zoologii, botaniki, mineralogii i edukacji przyrodniczej. Specjalizował się w ichtiologii – nauce o rybach – i uważany jest za ojca polskiej ichtiologii oraz twórcę naukowych podstaw polskiego rybactwa. Wprowadził wiele nowych nazw gatunków ryb, m.in. czebaka amurskiego (Leuciscus waleckii) i brzanę karpacką (Barbus waleckii), nazwanych na jego cześć.
Po przejściu na emeryturę w 1893 roku nadal prowadził działalność popularyzatorską i naukową. Zmarł 12 stycznia 1897 roku w Warszawie. Pozostaje jedną z najwybitniejszych postaci polskiej nauki przyrodniczej XIX wieku.