aktor-amator, spiskowiec, zesłaniec, recenzent teatralny
Aktor-amator, zesłaniec i recenzent teatralny, związany z Lublinem i środowiskiem teatralnym połowy XIX wieku. Absolwent Gimnazjum Wojewódzkiego w Lublinie, represjonowany za działalność spiskową, pozostawił po sobie cenione relacje dotyczące życia teatralnego regionu.
Urodził się 26 grudnia 1822 r. w Lublinie. Ukończył Gimnazjum Wojewódzkie w 1841 r., po czym rozpoczął pracę jako aplikant w Trybunale Cywilnym Guberni Lubelskiej. Równolegle pracował jako nauczyciel domowy w majątku Bychawka, a następnie w kancelarii rachmistrza kwaterunkowego. W latach 1841–1844 związał się z lubelską sceną teatralną, gdzie występował jako aktor amator, zdobywając uznanie w lokalnym środowisku artystycznym.
Około 1844 r. wszedł w krąg spiskowy ks. Piotra Ściegiennego, utrzymując kontakty z organizacjami w Radomiu i Warszawie. Aresztowany w 1845 r. w Lublinie, został skazany przez sąd wojskowy na dziesięć lat katorżniczych robót na Syberii. Zesłano go do Nerczyńska, gdzie pracował w kopalniach. Od 1852 r. przebywał na osiedleniu, trudniąc się rybołówstwem i rolnictwem.
Na mocy amnestii z 1856 r. powrócił do Królestwa Polskiego i osiadł w Lublinie. Był wówczas objęty nadzorem policyjnym. W 1858 r. został nielegalnie zatrudniony jako „urzędnik do pisma” w kancelarii marszałka szlachty guberni lubelskiej, księcia Woronieckiego. Zatrudnienie to zostało zalegalizowane po dwóch latach, lecz utracił je w 1861 r. Kolejno pracował w Towarzystwie Kredytowym Ziemskim.
W ostatnich latach życia aktywnie współpracował z „Kurierem Lubelskim”, w którym publikował recenzje teatralne. Jego teksty, pisane z dużą znajomością realiów sceny, dotyczyły zarówno repertuaru, jak i aktorstwa, reżyserii i scenografii. Analizował wartości literackie i społeczne wystawianych sztuk, komentując także grę aktorską i odbiór społeczny.
Dalsze losy Jana Warchockiego pozostają nieznane.
Bibliografia
Archiwum Szkolne I LO im. Stanisława Staszica w Lublinie.
„Kurier Lubelski”, lata 1865–1870.
S. Kieniewicz, Spiski i zesłania w Królestwie Polskim, Warszawa 1985.
J. Ziółek, Życie teatralne Lublina w XIX wieku, Lublin 1982.
Akta Trybunału Cywilnego Guberni Lubelskiej, Archiwum Państwowe w Lublinie.