Ikona - Mężczyzna

Smolikowski Andrzej

pedagog, rektor lubelskiej szkoły departamentowej, organizator życia naukowego i społecznego (1764 – 1839)

Urodził się 25 listopada 1764 roku w Ujściu Solnym, w województwie małopolskim. Po ukończeniu szkoły przy Kolegium Nowodworskim w Krakowie, od 1785 roku studiował nauki ścisłe oraz teologię na Wydziale Filozoficznym Szkoły Głównej Koronnej (późniejszy Uniwersytet Jagielloński). 2 lipca 1789 roku uzyskał tytuł doktora filozofii. W tym samym roku został skierowany do Lublina, gdzie objął stanowisko nauczyciela fizyki w tamtejszej Szkole Wydziałowej. Po zajęciu Lublina przez Austriaków kontynuował pracę jako nauczyciel języka niemieckiego. Dzięki jego biegłości w tym języku mógł pozostać w szkole mimo nasilającej się germanizacji, której się zdecydowanie przeciwstawiał. W 1809 roku, po wkroczeniu wojsk Księstwa Warszawskiego do Lublina, został mianowany przez Tymczasowy Rząd Centralny rektorem lubelskiego gimnazjum, przekształconego następnie w Szkołę Departamentową. Funkcję tę pełnił nieprzerwanie przez 19 lat, aż do przejścia na emeryturę w 1828 roku. Był znakomitym organizatorem i wychowawcą, zwolennikiem patriotycznego modelu edukacji. Przez 43 lata pracy pedagogicznej w znaczący sposób przyczynił się do podniesienia poziomu nauczania. Dzięki jego staraniom dziesięciokrotnie powiększono księgozbiór szkolnej biblioteki i unowocześniono gabinety dydaktyczne. Zorganizował także szkołę przygotowawczą, przekształconą w pierwszą publiczną szkołę elementarną w Lublinie. Był aktywnym uczestnikiem życia społecznego i naukowego. W 1811 roku zainicjował powstanie pierwszej publicznej biblioteki w Lublinie – Instytutu Bibliopolicznego. W tym samym roku został członkiem loży masońskiej „Wolność Odzyskana”, skupiającej elitę intelektualną miasta. W 1818 roku współtworzył Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Lublinie, którego przez wiele lat był wiceprezesem. Należał również do Towarzystwa Naukowego Krakowskiego oraz współpracował z organizacjami naukowymi w Płocku. W 1815 roku został członkiem Rady Miejskiej Lublina oraz działaczem Lubelskiego Towarzystwa Dobroczynności. Po przejściu na emeryturę w 1828 roku, przeniósł się do Warszawy. Zmarł 27 marca 1839 roku w Warszawie. Pozostawił po sobie bogaty dorobek edukacyjny oraz liczne ślady działalności społecznej. Był ojcem ośmiorga dzieci, spośród których wielu synów (m.in. Aleksander Kajetan, Seweryn Karol i Andrzej Feliks) brało udział w powstaniach narodowych i emigracji niepodległościowej.

Kwartalnik ZNP